Hoe bewerkt voedsel bijdraagt aan chronische ontstekingen

Bewerkte voedingsmiddelen zijn een essentieel onderdeel van het moderne dieet geworden, maar hun consumptie wordt ook in verband gebracht met verschillende gezondheidsproblemen, waaronder chronische ontstekingen. Dit artikel onderzoekt de mechanismen waarmee bewerkte voedingsmiddelen ontstekingen kunnen veroorzaken en de gevolgen daarvan voor de volksgezondheid.

Wat zijn bewerkte voedingsmiddelen?

Bewerkte voedingsmiddelen zijn voedingsmiddelen die zijn veranderd ten opzichte van hun oorspronkelijke vorm door middel van methoden zoals conservering, koeling, drogen, of toevoeging van chemische stoffen zoals conserveringsmiddelen, kleurstoffen en smaakstoffen (Monteiro et al., 2018). Voorbeelden zijn chips, koekjes, frisdranken en fastfood.

Chris van Tulleken, die vorig jaar het boek Ultra-processed People uitbracht, hanteert een andere en handigere definitie van ultra-processed food (UPF): voedingsmiddelen die verpakt zijn in plastic en ten minste één ingrediënt bevatdat je normaal niet in een standaardkeuken zou vinden. Veel hiervan is bekend als ‘junk food’, maar er zijn ook biologische, ‘ethische’ UPF’s die als gezond en voedzaam worden verkocht (Van Tulleken, 2023)​​.

Mechanismen van ontstekingsbevordering

Bewerkte voedingsmiddelen bevatten vaak ingrediënten die ontstekingen kunnen bevorderen, zoals verzadigde vetten, transvetten en suiker. Deze componenten kunnen bijdragen aan een verhoogde productie van ontstekingsmarkers zoals C-reactief proteïne (CRP) en cytokines (Hu, 2011).

1. Verzadigde en transvetten: Studies hebben aangetoond dat diëten rijk aan verzadigde en transvetten leiden tot een toename van ontstekingsmarkers in het lichaam (Mozaffarian et al., 2006). Deze vetten kunnen de expressie van pro-inflammatoire genen in vetweefsel verhogen, wat leidt tot een systemische ontstekingsreactie (Siri-Tarino et al., 2010).
2. Suiker: Hoge suikerinname is ook gekoppeld aan verhoogde ontsteking. Suiker kan leiden tot een verhoogde productie van vrije radicalen, wat oxidatieve stress en vervolgens ontsteking veroorzaakt (Collison et al., 2010).
3. Verwerkte koolhydraten: Bewerkt voedsel bevat vaak geraffineerde koolhydraten die snel worden afgebroken tot glucose, wat pieken in de bloedsuikerspiegel en insulineresistentie kan veroorzaken, beide factoren die bijdragen aan ontsteking (Ludwig, 2002).

Chris van Tulleken wijst in zijn boek “Ultra-Processed People” ook op de invloed van ultra-bewerkte voedingsmiddelen (UPF) op ontstekingen. Hij legt uit dat UPF vaak synthetische emulsifiers, smaakstoffen en andere additieven bevat die ontstekingsprocessen in het lichaam kunnen bevorderen (Van Tulleken, 2023).

Gevolgen voor de gezondheid

De consumptie van bewerkte voedingsmiddelen en de resulterende ontstekingen worden in verband gebracht met een verhoogd risico op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en sommige vormen van kanker (Monteiro et al., 2011).

1. Hart- en vaatziekten: Ontstekingen spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van atherosclerose, wat kan leiden tot hartaanvallen en beroertes. Een dieet rijk aan bewerkte voedingsmiddelen is in verband gebracht met hogere CRP-niveaus, een marker voor hart- en vaatziekten (Ridker et al., 2000).
2. Diabetes type 2: Ontstekingen kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van insulineresistentie en diabetes type 2. Een dieet hoog in bewerkte voedingsmiddelen kan leiden tot een chronische ontstekingsstaat die de insulinewerking belemmert (Hotamisligil, 2006).
3. Kanker: Chronische ontstekingen worden erkend als een risicofactor voor de ontwikkeling van verschillende kankers. Ontstekingsbevorderende diëten kunnen bijdragen aan de progressie van kwaadaardige cellen (Aggarwal et al., 2006).

Conclusie

Bewerkte voedingsmiddelen spelen een significante rol in het bevorderen van chronische ontstekingen, wat leidt tot een verhoogd risico op verschillende chronische ziekten. Het verminderen van de consumptie van bewerkte voedingsmiddelen en het bevorderen van een dieet rijk aan onbewerkte, plantaardige voedingsmiddelen kan helpen bij het verminderen van ontstekingsniveaus en het verbeteren van de algehele gezondheid.

Referenties

Aggarwal, B. B., Shishodia, S., Sandur, S. K., Pandey, M. K., & Sethi, G. (2006). Inflammation and cancer: How hot is the link? Biochemical Pharmacology, 72(11), 1605-1621.

Collison, K. S., Zaidi, M. Z., Subhani, S. N., Al-Rubeaan, K. A., Shoukri, M., & Al-Mohanna, F. A. (2010). Sugar-sweetened carbonated beverage consumption correlates with elevated levels of C-reactive protein in male consumers of middle eastern origin. Mediators of Inflammation, 2010.

Hotamisligil, G. S. (2006). Inflammation and metabolic disorders. Nature, 444(7121), 860-867.

Hu, F. B. (2011). Diet and lifestyle influences on risk of coronary heart disease. Current Atherosclerosis Reports, 12(4), 257-266.

Ludwig, D. S. (2002). The glycemic index: Physiological mechanisms relating to obesity, diabetes, and cardiovascular disease. JAMA, 287(18), 2414-2423.

Monteiro, C. A., Cannon, G., Moubarac, J. C., Levy, R. B., Louzada, M. L., & Jaime, P. C. (2018). The UN decade of nutrition, the NOVA food classification and the trouble with ultra-processing. Public Health Nutrition, 21(1), 5-17.

Mozaffarian, D., Katan, M. B., Ascherio, A., Stampfer, M. J., & Willett, W. C. (2006). Trans fatty acids and cardiovascular disease. New England Journal of Medicine, 354(15), 1601-1613.

Ridker, P. M., Rifai, N., Stampfer, M. J., & Hennekens, C. H. (2000). Plasma concentration of interleukin-6 and the risk of future myocardial infarction among apparently healthy men. Circulation, 101(15), 1767-1772.

Siri-Tarino, P. W., Sun, Q., Hu, F. B., & Krauss, R. M. (2010). Saturated fat, carbohydrate, and cardiovascular disease. American Journal of Clinical Nutrition, 91(3), 502-509.

Van Tulleken, C. (2023). Ultra-processed people: Why do we all eat stuff that isn’t food … and why can’t we stop. HarperCollins.