De Nederlandse eetcultuur is doordrenkt van vlees. Van stamppot met rookworst tot broodjes kroket: vlees is eeuwenlang een vanzelfsprekend onderdeel geweest van het dagelijks menu. Toch is er de afgelopen jaren iets aan het schuiven. De cijfers laten zien dat de vleesconsumptie langzaam afneemt, en hoewel de daling bescheiden is, vormt ze een belangrijk signaal voor toekomstige veranderingen in ons voedselsysteem.
De cijfers: langzaam omlaag, maar geen revolutie
Uit cijfers van Wageningen Economic Research blijkt dat de gemiddelde vleesconsumptie in 2022 daalde naar ongeveer 75 kilogram per persoon (uitgedrukt in karkasgewicht). Dit is het laagste niveau sinds 2005 en ruim een kilogram minder dan in 2021 (Wageningen Economic Research, 2023). In 2023 bleef het verbruik vrijwel gelijk: 75,3 kilogram, slechts een minieme stijging van 0,2 kilogram ten opzichte van 2022 (Wageningen University & Research, 2024).
Het gaat dus niet om een scherpe daling, maar om een gestage afvlakking. Die nuance is belangrijk: de trend wijst op stabilisatie op een lager niveau, maar vlees blijft nog altijd stevig verankerd in het Nederlandse eetpatroon.
Oorzaken van de verschuiving
Er zijn meerdere factoren die bijdragen aan de afname. Allereerst speelt de prijs een rol: in 2022 en 2023 stegen de prijzen van rund- en pluimveevlees met tot wel 18 procent, wat de consumptie drukte (Wageningen Economic Research, 2023). Daarnaast groeit de bewustwording rondom duurzaamheid, dierenwelzijn en gezondheid. Steeds meer consumenten kiezen ervoor om (een deel van de week) geen vlees te eten.
Het aantal flexitariërs—mensen die regelmatig vlees laten staan—neemt gestaag toe. In 2024 gaf 66 procent van de Nederlanders aan vlees te vervangen door vegetarische of veganistische producten, tegenover 57 procent in 2021 (Zest Marketing, 2024). Toch zegt nog steeds 95 procent vlees te eten, een lichte stijging ten opzichte van eerdere jaren. De culturele en sociale verankering van vlees is dus nog altijd groot.
Een blik vooruit: Branson’s optimisme
De Britse ondernemer Richard Branson is al jaren een uitgesproken voorstander van een toekomst zonder grootschalige slacht. In interviews en opiniestukken voorspelt hij dat plantaardige en kweekvleesalternatieven op termijn de norm zullen worden. In 2019 stelde hij dat “animals will no longer need to be killed en masse for food” en dat vleesproductie ingrijpend zal veranderen (Branson, 2019). Een jaar later schreef hij dat de traditionele vleesproductie al 10.000 jaar nauwelijks is veranderd en dat het tijd is voor een systeem dat diervriendelijker en duurzamer is (Branson, 2020).
Hoewel zijn voorspellingen dateren van vóór 2025, sluiten ze naadloos aan bij de langzame maar zichtbare trends in landen als Nederland. Zijn visie schetst een toekomst waarin vleesconsumptie niet verdwijnt door één beleidsmaatregel of culturele revolutie, maar door een opeenstapeling van economische, technologische en maatschappelijke verschuivingen.
Conclusie: een trage maar zekere transitie
De daling van vleesconsumptie in Nederland verloopt langzaam, maar is desalniettemin betekenisvol. Prijsstijgingen, een groeiend aanbod van alternatieven en veranderende eetgewoonten zorgen ervoor dat vlees niet langer onaantastbaar is in ons voedingspatroon.
De uitdaging ligt in het versnellen van deze trend zonder de kloof tussen voor- en tegenstanders van minder vlees te vergroten. Hier kan inspiratie van stemmen als Branson waardevol zijn: een optimistische visie op de toekomst, waarin technologie en plantaardige innovatie de weg vrijmaken voor een eetpatroon dat zowel mens, dier als planeet ten goede komt.
Bronnen
Branson, R. (2019, 4 november). Plant-based meat will become the norm and animals will no longer need to be killed for food. Vegconomist. https://vegconomist.com/marketing-and-media/richard-branson-plant-based-meat-will-become-the-norm-and-animals-will-no-longer-need-to-be-killed-for-food
Branson, R. (2020, 22 januari). One step closer to sustainable food system. Virgin.com. https://www.virgin.com/branson-family/richard-branson-blog/one-step-closer-sustainable-food-system
Wageningen Economic Research. (2023, 4 oktober). Nederlanders eten halve kilo minder vlees met name door inflatie. Eiwittrends. https://www.eiwittrends.nl/nederlanders-eten-halve-kilo-minder-vlees-met-name-door-inflatie
Wageningen University & Research. (2024, 25 oktober). Vleesconsumptie in Nederland in 2023 vrijwel gelijk aan 2022. https://www.wur.nl/nl/nieuws/vleesconsumptie-in-nederland-in-2023-vrijwel-gelijk-aan-2022.htm
Zest Marketing. (2024, 15 oktober). Bijna 70 procent Nederland ondersteunt sterke vleessector. PigBusiness. https://www.pigbusiness.nl/artikel/1125691-bijna-70-procent-nederland-ondersteunt-sterke-vleessector
Geef een reactie