De Efteling kondigde onlangs aan dat ze in 2026 stoppen met het gebruik van levende dieren in hun Raveleijn-show. Geen paarden die meer door het vuur rennen, geen raven die door de lucht cirkelen. Sommigen zien dit als toegeven aan “druk van veganisten”, maar er ligt meer achter. Wetenschappelijk onderzoek laat namelijk al jaren zien dat dieren in entertainment vaak lijden.
Stress in de spotlights
Dieren in shows worden blootgesteld aan harde geluiden, felle lichten en een joelend publiek. Voor ons spannend en leuk, voor dieren vaak een bron van stress. Onderzoek toont aan dat dieren in circussen en shows verhoogde stresshormonen hebben en stereotiep gedrag ontwikkelen (Mason & Veasey, 2010). Denk aan ijsberen bij tijgers, maar ook aan paarden die hoofdschudden of doelloos rondjes draaien.
Paarden zijn geen acteurs
Paarden zijn kuddedieren die dagelijks uren willen grazen en sociaal contact zoeken. Wanneer ze in stallen staan en alleen tijdens een show naar buiten komen, zie je gedragsproblemen toenemen. Hausberger en collega’s (2009) laten zien dat beperkingen in bewegingsvrijheid en onnatuurlijk gebruik (zoals dressuur en shows) leiden tot frustratie en welzijnsschade.
Vervoer en onnatuurlijke situaties
In circussen speelt transport een grote rol, maar ook in shows zonder rondreizend circus moeten dieren regelmatig omgaan met nieuwe situaties. Transport en onnatuurlijke huisvesting veroorzaken meetbare stresspieken (Broom, 2007). Voor vogels in entertainment komt daar nog bij dat verenplukken en stressgerelateerd gedrag vaak voorkomen.
Van entertainment naar ethiek
Internationale organisaties zoals de World Association of Zoos and Aquariums en World Animal Protection adviseren al langer tegen het gebruik van dieren in amusement. Ze wijzen erop dat de risico’s voor het dierenwelzijn structureel zijn en dat het educatieve nut minimaal is (WAZA, 2015; World Animal Protection, 2020).
Het besluit van de Efteling past dus niet alleen in de maatschappelijke trend, maar sluit ook aan bij wat de wetenschap al jaren benadrukt: dieren zijn geen rekwisieten, maar voelende wezens met behoeften die moeilijk te combineren zijn met entertainment.
Conclusie
De wetenschap is duidelijk: dieren ervaren stress, frustratie en welzijnsschade in shows. Dat de Efteling kiest voor spectaculaire effecten zonder levende dieren is dus niet alleen een ethische stap, maar ook een wetenschappelijk verantwoorde keuze. De fantasie kan prima zonder dierenleed.
Bronnen (APA-stijl)
World Animal Protection. (2020). Wild animals in entertainment. World Animal Protection International.
Broom, D. M. (2007). Cognitive ability and awareness in domestic animals and decisions about obligations to animals. Applied Animal Behaviour Science, 100(1–2), 1–11. https://doi.org/10.1016/j.applanim.2006.04.009
Hausberger, M., Roche, H., Henry, S., & Visser, E. K. (2009). A review of the human–horse relationship. Applied Animal Behaviour Science, 109(1), 1–24. https://doi.org/10.1016/j.applanim.2007.04.015
Mason, G., & Veasey, J. (2010). How should the psychological well-being of zoo elephants be objectively investigated? Zoo Biology, 29(2), 237–255. https://doi.org/10.1002/zoo.20247
World Association of Zoos and Aquariums. (2015). Animal welfare strategy. WAZA Executive Office.
Geef een reactie